
Plan odbudowy po koronawirusie: Zbudujmy lepsze jutro!
Rezolucja Europejskiej Partii Zieloni przyjęta na 31. Radzie EPZ, 13 czerwca 2020 r.
Świat przechodzi przez jeden z najpoważniejszych kryzysów, jakich kiedykolwiek doświadczył. Setki tysięcy osób na całym świecie, w tym wielu pracowników i pracownic służby zdrowia, zmarły z powodu koronawirusa. Nasze myśli kierują się przede wszystkim ku nim oraz ich rodzinom i bliskim.
Kryzys i reakcje na niego wywarły ogromny wpływ na nasze życie i podstawowe prawa. Dziesiątki milionów ludzi straciły pracę i stanęły twarzą w twarz wobec poczucia zagrożenia ekonomicznego i cierpienia. Kryzys pokazał, że służba zdrowia i opieka społeczna muszą być odpowiednio dofinansowane, gospodarka – odporna i zrównoważona, państwo opiekuńcze – silne, a społeczności – wytrzymałe. Wyrażamy najgłębszą wdzięczność wszystkim pracownikom i wolontariuszom w kluczowych obszarach gospodarki. Ich wysiłek i odwaga pozwoliły naszym społecznościom nadal funkcjonować w tych trudnych czasach. Domagamy się poprawy warunków pracy i wynagrodzeń, szczególnie dla pracowników służby zdrowia i opieki społecznej.
Choć poświęcamy uwagę przede wszystkim obecnemu kryzysowi i potrzebie uniknięcia drugiej fali zakażeń, uważamy, że należy się również przygotować na „co dalej”. Musimy zwiększyć odporność naszych społeczeństw i gospodarek na podobne i inne wstrząsy, a także starać się im zapobiegać.
Jako Zieloni wierzymy, że jedynym sposobem na wyjście z tego kryzysu są działania na poziomie europejskim i globalnym. Nie stawimy czoła bieżącym wyzwaniom, odwołując się do nacjonalistycznych egoizmów.
Z tego powodu wyrażamy głęboki żal z powodu braku solidarności europejskiej, czego doświadczyliśmy na początku pandemii. Wielu obywateli, szczególnie w krajach najbardziej dotkniętych koronawirusem, straciło wiarę w Unię Europejską. W krajach tych za godnych zaufania uznano za to innych partnerów międzynarodowych, którzy szybko udzielili pomocy, często jednak z myślą o osłabieniu UE.
Z czasem instytucje europejskie i państwa członkowskie połączyły siły w ambitnej pracy nad wspólną strategią wyjścia z kryzysu, dążąc do rozwiązań opartych na solidarności.
Jako Europejscy Zieloni uważamy jednak, że należy przedstawić kolejne kroki i zobowiązania. Nadszedł czas, aby Europa pokazała prawdziwe przywództwo, przedstawiając nowy paradygmat, w którego centrum jest ochrona ludzi i planety, a nie rynków, globalnych koncernów i zamożnych jednostek.
Europa musi być wzorem w kształtowaniu globalizacji wokół sprawiedliwości środowiskowej, społecznej i podatkowej oraz liderem solidarności globalnej. UE musi zacząć tak działać w obrębie własnych granic, ale też udostępnić fundusze na odbudowę krajom kandydującym i sąsiadującym. UE i państwa europejskie muszą wspierać pomoc humanitarną, medyczną oraz umorzenie długów biedniejszym krajom, borykającym się z katastrofalnymi skutkami pandemii.
ZDROWIE
Opieka zdrowotna i inne usługi publiczne muszą być traktowane jako dobro wspólne i odpowiednio chronione oraz finansowane. Neoliberalne rozwiązania, oparte na cięciach wydatków publicznych oraz uzależnieniu zapewnienia odpowiedniej opieki zdrowotnej od działania rynków, w oczywisty sposób zawiodły. Państwa członkowskie muszą zagwarantować powszechną opiekę zdrowotną i dostęp do jej placówek dla wszystkich. Muszą na ten cel przeznaczyć odpowiednie środki, nie postrzegając dłużej usług publicznych jako celu redukcji wydatków i korzyści budżetowych. Zawieszenie Paktu Stabilizacji przez Komisję Europejską było działaniem dobrym i terminowym, domagamy się jednak jego przedłużenia przynajmniej do czasu ustania ekonomicznych skutków kryzysu. Popieramy również generalną reformę Paktu Stabilizacji zgodnie z Celami Zrównoważonego Rozwoju. Ponadto stale powinno się prowadzić publiczne konsultacje w celu zapewnienia jawności i inkluzywności procesu podejmowania decyzji budżetowych.
Kryzys unaocznił potrzebę zmniejszenia naszej zależności od importu środków farmaceutycznych i produktów medycznych oraz konieczność relokacji części tych gałęzi gospodarki do Europy. Kryzys udowodnił jednocześnie znaczenie współpracy globalnej w ramach instytucji międzynarodowych, takich jak Światowa Organizacja Zdrowia, zwłaszcza przy rozwijaniu wspólnej odpowiedzi i koordynacji prac badawczych nad lekami i szczepionkami.
UE musi dążyć, aby szczepionki i leki były dostępne i cenowo osiągalne dla wszystkich. Należy zmienić istniejący model przemysłu farmaceutycznego na model oparty na otwartej nauce, w którym ceny produktów farmaceutycznych nie są zawyżane przez patenty oraz nieprzejrzyste koszty badań i rozwoju. Państwa członkowskie powinny wprowadzić licencje przymusowe, a sama UE musi zezwolić na import leków produkowanych poza jej granicami na podstawie licencji przymusowych.
Szczepionka/i (i/lub szeroko zaakceptowane leczenie farmakologiczne) muszą być traktowana jako globalne dobro wspólne. Instytucje europejskie powinny mieć wiodącą rolę w tym unikatowym wyzwaniu. Z tego względu UE powinna ustanowić specjalną misję, w której sektor publiczny będzie przewodzić i koordynować wysiłki w dziedzinie badań i rozwoju, wypełniać luki w wiedzy, promować finansowanie oparte na szczególnych wymogach i uzgadniać inicjatywy publiczne i prywatne. Ponadto, aby umożliwić szybką i masową produkcję zatwierdzonej szczepionki/ek, należy już teraz zaplanować zwiększenie zdolności produkcyjnych aby osiągnąć jej wymagany poziom. W celu zagwarantowania powszechnej dostępności i cenowej osiągalności szczepionki, UE i dyplomacje państw członkowskich powinny uczestniczyć w ustanowieniu globalnych mechanizmów, uwzględniających kryteria sprawiedliwości i słuszności w jej wycenie i dystrybucji.
Aby zwiększyć stan gotowości na nagły kryzys i poprawić koordynację odpowiedzi na niego, musimy wzmocnić Mechanizm Obrony Cywilnej Unii Europejskiej. Program magazynowania środków medycznych rescEU musi zostać poszerzony i objąć większą ilość środkó zaopatrzenia medycznego oraz kryzysowego. Ponadto musimy wzmocnić mechanizmy prewencyjne, odpowiednio finansując właściwe agencje UE oraz dokładając starań, aby kraje członkowskie wzmocniły współpracę i wymianę informacji oraz specjalistycznej wiedzy w tej dziedzinie.
Komisja Europejska powinna wzmocnić Europejski Korpus Medyczny tak, aby lekarze i pielęgniarki z fachowym przeszkoleniem w reagowaniu na nagłe sytuacje mogły być rozlokowane we wszystkich szpitalach UE. UE powinna zapewnić wszelkie środki do zmierzenia się z kryzysem pandemicznym, zastosować podejście prewencyjne oraz udoskonalić systemy wczesnego ostrzegania i wymiany informacji epidemiologicznej w celu ochrony zdrowia obywateli i obywatelek UE.
Programy badawcze UE, jak i narzędzia służące lepszej komunikacji i wymianie informacji oraz najlepszych praktyk, zwłaszcza w niezbędnych sektorach, muszą co do zasady być wspierane i lepiej finansowane. Niemniej, zgodnie z celami Europejskiego Filaru Praw Socjalnych dla skoordynowania polityki gospodarczej w całej UE, należy w szczególności należy osiągnąć przełom w stałym finansowaniu wydajnego dostarczania informacji i analiz na temat sytuacji osób zarówno z niepełnosprawnościami jak i w pełni sprawnych, osób starszych, sierot, czy młodych osób migrujących do państw członkowskich.
Uważamy ponadto za szczególnie istotne aby w ramach odpowiedzi na pandemię i jej skutki zdrowie psychiczne było traktowane na równi z fizycznym. Kraje członkowskie powinny zapewnić bezpłatną i powszechną opiekę psychologiczną każdemu, także w okresie lockdownu. Dodatkowo kraje europejskie przyjąć powinny rozwiązania promujące zdrowy styl życia oraz wyrównujące nierówności w dostępie do opieki zdrowotnej oraz dysproporcje w stanie zdrowia.
ZIELONA I SPRAWIEDLIWA ODBUDOWA
Wyjście z kryzysu już teraz skutkuje obecnie ogromnymi wydatkami, zarówno państw członkowskich, jak i całej UE, które jeszcze kilka miesięcy temu były nie do pomyślenia. Dogmat polityki oszczędnościowej pokazał swoją nieskuteczność w odpowiedzi na kryzys. Przeciwnie, pakiety pomocowe uruchomione przez dysponujące środkami finansowymi państwa opiekuńcze były niezbędne dla zapaewnienia dochodów i poduszki bezpieczeństwa socjalnego wielu osobom, które w trakcie kryzysu utraciły pracę.
Nadszedł czas, żeby przyjąć nowy paradygmat, w którym gospodarka i finanse służą społeczeństwu i chronią nasze wspólne dobra, a nie na odwrót. Jesteśmy winni przyszłym pokoleniom to, żeby duże wydatki w sferze finansów publicznych były inwestycją w zieloną i sprawiedliwą transformację, która uczyni Europę odporniejszą i silniejszą wobec przyszłych kryzysowych sytuacji, zapewniając jednocześnie, że przyszłe generacje nie będą ponosić jej dotkliwego ciężaru.
SPRAWIEDLIWE I AMBITNE FINANSOWANIE
Kryzys w swojej globalnej skali dotknął wszystkich, jego konsekwencje są jednak najmocniej odczuwalne przez osoby, które już teraz zmagają się z narzędziami polityki oszczędności i cięciami w usługach publicznych. Kryzys nie jest „wielkim wyrównywaczem”, a przeciwnie – pogłębia już istniejące w systemie nierówności Kraje członkowskie dysponują różnym poziomem zasobów, które mogą przeznaczyć na plany stymulacji gospodarki, pomoc państwa i inne narzędzia złagodzenia skutków gospodarczych kryzysu. Z tego powodu UE musi zagwarantować sprawiedliwą odbudowę oraz zapewnić podział między państwa członkowskie obciążeń finansowych koniecznych dla ratowania życia, miejsc pracy i systemów gospodarczych w Europie. Żadne państwo nie powinno być pozostawione samemu sobie.
Związany z pandemią program wykupu obligacji Europejskiego Banku Centralnego jest pozytywnym i słusznym sposobem finansowania odbudowy. Jasne jest jednak, że sama europejska wspólna polityka monetarna nie wystarczy, by przezwyciężyć skutki kryzysu lub stawić czoło coraz bardziej widocznym nierównościom między europejskimi gospodarkami.
Dlatego jako Zieloni z zadowoleniem przyjmujemy propozycję Komisji Europejskiej jako ważny krok w kierunku europejskiego planu odbudowy opartego na solidarności. Propozycja uwspólnotowionego długu to historyczny przełom dla europejskiej solidarności.
Jednakże Komisja i kraje członkowskie muszą dodatkowo wzmocnić pakiet odbudowy, powiększając go o co najmniej 5 bilionów euro w ciągu najbliższych 12 lat, w żadnym wypadku nie schodząc poniżej poziomu proponowanego przez Parlament Europejski. Komisja i kraje członkowskie muszą jeszcze bardziej zintensyfikować polityczne starania na rzecz prawdziwie wspólnej polityki fiskalnej opartej na solidarności, w szczególności poprzez zwiększenie wkładów do Wieloletnich Ram Finansowych UE. Dla osiągnięcia tego celu UE powinna gromadzić własne środki poprzez pobieranie podatków europejskich, takich jak środki dostosowawcze na granicach dotyczące CO2, podatki od plastiku, opakowań i paliwa lotniczego, podatek cyfrowy a także opłaty od przedsiębiorstw wielonarodowych, szczególnie z sektorów cyfrowego i finansowego (np. przez podatek od transakcji finansowych). Wspólne koronaobligacje umożliwiają uchronienie najmocniej dotkniętych krajów przed poważnym kryzysem budżetowym i zapewniają stabilność całej strefie euro.
Choć przyznanie funduszy nie może w żadnym wypadku zależeć od wprowadzenia polityki oszczędnościowej, postulujemy, aby było jasno powiązane z wypełnianiem celów porozumienia paryskiego i Zielonego Ładu, jak również z pełnym poszanowaniem praworządności i oceną wpływu na równouprawnienie płci. Chcemy również zapewnienia demokratycznej kontroli ze strony Parlamentu Europejskiego nad całym procesem planowania i wydatkowania dostępnych środków.
Jako Zieloni dążymy do uchwalenia silnego i nowoczesnego budżetu, aby walczyć z kryzysem klimatycznym i nierównościami. Jednocześnie domagamy się zaprzestania wykorzystania budżetu UE do wydatków na cele wojskowe.
ODPORNA GOSPODARKA
Postawmy sprawę jasno: tylko, gdy ogromne środki z planu odbudowy zostaną przeznaczone na ochronę ludzi i planety, wyjdziemy z kryzysu silniejsi niż uprzednio i z możliwością złagodzenia jego długofalowych społeczno-gospodarczych skutków.
Unijny plan odbudowy musi więc działać jako potężny czynnik budowy systemu gospodarczego, który będzie społecznie odporny i neutralny klimatycznie. UE musi wprowadzić w życie europejską politykę przemysłową opartą o Zielony Ład, przenosząc inwestycje z systemu zależnego od paliw kopalnych i nadprodukcji do neutralnej klimatycznie gospodarki obiegu zamkniętego, ograniczającej zużycie energii i zasobów, promującej zrównoważone standardy i stosującej innowacje oraz technologie przyczyniające się do zrównoważonej produkcji. Musi również uruchomić ogromny potencjał stworzenia zielonych i dobrych jakościowo miejsc pracy w tych gałęziach gospodarki. Należy rozwinąć system szkoleń promujących zawody wartościowe dla środowiska i społeczeństwa. Należy również rozważyć relokację produkcji i skrócenie łańcuchów dostaw, szczególnie w tak zasadniczych gałęziach gospodarki, jak żywność, ochrona zdrowia i produkcja farmaceutyczna.
Gałęzie gospodarki szczególnie dotknięte kryzysem, takie jak kultura i hotelarstwo, muszą być objęte sektorowymi planami odbudowy. Sektor usług opiekuńczych, który okazał się być trzonem naszego systemu opieki społecznej, również potrzebuje większego i lepszego wsparcia. Powinno się też promować i wspierać społeczną przedsiębiorczość, zrodzoną z doświadczeń i inicjatyw solidarnościowych rozwiniętych w okresie pandemii.
Jeśli chodzi o turystykę, niezbędne są inwestycje na szczeblu krajowym i europejskim rekompensujące utratę pracy i dochodów, przede wszystkim w silnie zależnych od turystyki regionach jak wyspy i obszary nadmorskie, zarówno nad Morzem Śródziemnym, jak i w innych częściach Europy. Jednocześnie cały sektor turystyki musi zastąpić obecny model turystyki masowej i niskokosztowej nowym modelem turystyki zrównoważonej i jakościowej, szanującej bioróżnorodność i obszary chronione. Należy wesprzeć turystykę krajową i europejską kosztem podróży międzykontynentalnych, ponieważ turystyka na bliskie odległości obniża emisje CO2 i zapewnia lepsze wzajemne zrozumienie społeczeństw UE. Odpowiednia polityka podatkowa powinna promować podróże pociągiem i autobusem kosztem podróży lotniczych Wymagać to będzie zmiany paradygmatu i zdefiniowania planu dojścia do europejskiej turystyki zrównoważonej, opartej na nowych modelach spółdzielczości, gospodarce o obiegu zamkniętym oraz kulturze i produktach lokalnych. Taka turystyka powinna być ukierunkowana na angażowanie w większym stopniu społeczności lokalnych i zapewnić, aby większość wartości dodanej pozostała na miejscu.
Wzywamy ponadto Komisję Europejską, aby zagwarantowała zgodę państw członkowskich na wspólne ramy inwestycji publicznych, priorytetyzujące bezpośrednie wsparcie finansowe MŚP (małych i średnich przedsiębiorstw) i innych podmiotów najbardziej dotkniętych kryzysem. Należy udzielić wsparcia jedynie tym firmom, które nie stosują programów unikania podatków, w szczególności rejestrowania swojej działalności w rajach podatkowych, i które w sposób transparentny wykazują zyski i podatki, stosując raportowanie według krajów (country-by-country reporting). Aby mieć dostęp do pomocy finansowej, firmy muszą się zobowiązać do utrzymania zatrudnienia, chyba, że zwolnienia będą absolutnie niezbędne dla ich przetrwania, wprowadzenia pułapów zarobków dla kadry zarządzającej i do tworzenia w przyszłości dobrej jakości miejsc pracy. Ratowane firmy nie mogą wypłacać dywidend ani premii w trakcie pandemii w Europie i muszą zobowiązać się, że nie będą tego czynić do czasu ustania gospodarczych skutków kryzysu. Walka z unikaniem płacenia podatków na rzecz solidarności podatkowej w ramach Unii Europejskiej będzie kluczowa w zapewnieniu redystrybucyjnych korzyści sprawiedliwego systemu podatkowego. Należy więc rozwiązać problem unikania opodatkowania i dumpingu podatkowego poprzez przyjęcie niezbędnej legislacji i zaprzestanie stosowania zasady jednomyślności w sprawach podatkowych.
BUDOWA ZIELONEJ ODPORNOŚCI
Obecny kryzys nie tylko ujawnił bezpośrednie powiązanie pomiędzy wtargnięciem człowieka na siedliska dzikiej przyrody a przenoszeniem śmiertelnych wirusów ze zwierząt na ludzi, lecz również to, że zanieczyszczenie powietrza zwiększa śmiertelność wirusa. Wiemy ponadto, że doświadczane przez nas skutki zmian klimatu i dramatyczna utrata bioróżnorodności odpowiadają za inne poważne kryzysy, z którymi mierzymy się na szczeblu globalnym teraz i w przyszłości.
Jako Zieloni uważamy jednak, że wciąż można odwrócić ten trend i złagodzić skutki kryzysów. Aby tego dokonać, UE musi objąć przywództwo w walce ze zmianami klimatu i przyjąć ambitne prawo klimatyczne, gwarantujące osiągnięcie celu redukcji emisji w całej gospodarce o co najmniej 65% do roku 2030 i osiągnięcie neutralności klimatycznej już w 2040 roku. Europejski Zielony Ład musi umożliwić transformację energetyki w kierunku 100% energii ze źródeł odnawialnych, odejście od węgla do 2030 r. i jak najszybsze późniejsze wycofanie się z innych paliw kopalnych, bez polegania na niezrównoważonych rozwiązaniach jak energia jądrowa.
Aby osiągnąć te cele, pakiet odbudowy musi być motorem prawdziwej transformacji w kierunku bardziej odpornego i zrównoważonego modelu gospodarki.
Mając to na względzie, domagamy się, aby duże przedsiębiorstwa otrzymujące publiczną pomoc finansową musiały przedstawić plany dostosowania swojej działalności gospodarczej do celu, jakim jest ograniczenie wzrostu temperatury do 1,5 stopnia Celsjusza w stosunku do czasu przed rewolucją przemysłową. Należy zastosować rygorystyczne zielone warunki przyznania pomocy, w szczególności w wypadku planów ratunkowych dla przedsiębiorstw w sektorach węglochłonnych. Sektor lotniczy nie powinien zostać objęty pomocą publiczną, będziemy jednak dbać o to, aby jego pracownicy zostali objęci programami sprawiedliwej transformacji.
Komisja Europejska musi zagwarantować, aby pakiet odbudowy wyraźnie wykluczył bezpośrednie oraz pośrednie wsparcie dla przemysłu jądrowego i przemysłu paliw kopalnych.
W ramach strategii odbudowy niezbędne są poważne inwestycje znacząco ograniczające zanieczyszczenie środowiska i zużycie energii i zdecydowanie promujące czystą energię. Należy wesprzeć zachęty do inwestowania w odnawialne źródła energii oraz ambitną strategię renowacji budynków, które stworzą nowe miejsca pracy, będą stymulować lokalną gospodarkę i podniosą efektywność energetyczną.
UE i jej państwa członkowskie muszą inwestować w transport przyjazny dla środowiska. Obecne wsparcie finansowe dla sektora powietrznego musi zostać powiązane z wymogami zrównoważonego rozwoju. Należy również opracować odpowiedni model opodatkowania transportu powietrznego. Powinniśmy ponadto działać na rzecz dobrze funkcjonującej europejskiej sieci kolejowej, obejmującej nocne połączenia i z poprawionymi kryteriami dostępności (należy w tym celu znowelizować Akt o Dostępności) oraz nad wycofaniem lotów krótko- i średniodystansowych wszędzie tam, gdzie istnieją lub powinny być rozwijane lub promowane alternatywne połączenia kolejowe. Powinniśmy nadal wspierać rozwój sieci transportu publicznego. Infrastruktura rowerowa i piesza, stworzona przez wiele miast dla zapewnienia dystansu fizycznego w kryzysie, powinna być rozbudowana i zachowana na stałe.
Wreszcie strategia bioróżnorodności UE musi zapewnić przywództwo Unii w walce o odbudowę bioróżnorodności i siedlisk przyrodniczych poprzez przyjęcie ambitnych i wiążących celów oraz ich promocję na szczeblu globalnym, a także zaprzestanie wsparcia finansowego dla niezrównoważonych wielkich projektów infrastrukturalnych. Wnioski wyciągnięte z pandemii powinny przyspieszyć przyjęcie planu działania na rzecz zerowego zanieczyszczenia powietrza, wody i ziemi oraz ambitnej strategii dotyczącej chemikaliów na rzecz zrównoważonego rozwoju.
W KIERUNKU PRAWDZIWIE SPOŁECZNEJ EUROPY
UE i jej kraje członkowskie muszą zrobić wszystko, co możliwe, aby ograniczyć społeczne skutki kryzysu do minimum i zapewnić, że nikt nie zostanie pozostawiony sam sobie. Bezrobocie rośnie, a w nadchodzących miesiącach i latach będzie tylko gorzej. Oprócz wsparcia finansowego UE i jej kraje członkowskie muszą zagwarantować rozwój polityki społecznej chroniącej obywatelki i obywateli, w szczególności młodszych pracowników i pracownice, których prawa już zostały osłabione przez politykę oszczędnościową i kryzys finansowy z 2008 r. Musimy zapewnić, aby każda osoba zatrudniona miała prawo do uczciwych warunków pracy, niezależnie od rodzaju i czasu trwania umowy.
Z zadowoleniem odnosimy się do przyjęcia planu SURE (Support to mitigate Unemployment Risks in an Emergency – Wsparcie w celu złagodzenia ryzyka bezrobocia w sytuacji kryzysowej), jednakże Komisja powinna pójść dalej i uchwalić stały instrument reasekuracji na wypadek bezrobocia, obejmujący też osoby samozatrudnione. Pracownikom zadaniowym (gig workers), których praca jest kluczem do zapewnienia podstawowych usług w dobie pandemii, powinno zapewnić się taką samą ochronę socjalną, jak innym pracownikom. Nadużywanie pracy stażystów w czasie kryzysu, co dzieje się w wielu krajach, jest niedopuszczalne, a niepłatne staże powinny być w całej Europie zakazane. Należy również rozwinąć i ulepszyć instrument Gwarancja dla młodzieży, aby osiągnąć jego zasadniczy cel, czyli tworzenie wysokiej jakości miejsc pracy dla młodych osób. Instrument ten powinien działać obowiązkowo we wszystkich krajach członkowskich UE
Podtrzymujemy zdecydowanie naszą propozycję dyrektywy o dochodzie minimalnym, potrzebnym bardziej niż kiedykolwiek, aby zagwarantować, że nierówności pomiędzy różnymi częściami Europy nie będą nadal się powiększać wraz z kryzysem. W trakcie ostatnich miesięcy pandemii widzieliśmy wiele interesujących eksperymentów dotyczących kryzysowego dochodu podstawowego. Z tego powodu uważamy, że należy wcielić w życie programy wprowadzające kryzysowy dochód podstawowy, zapewniając dochód szczególnie tym pracownikom, którzy z powodu pandemii będą zmuszeni do przekwalifikowania się. Zalecamy również prowadzenie krajowych eksperymentów dotyczących powszechnego dochodu podstawowego. Wzywamy do promowania planów skrócenia czasu pracy i wprowadzenia 32-godzinnego tygodnia pracy, aby podzielić pracę pomiędzy większą liczbę osób oraz doprowadzić do zdrowej równowagi między pracą a życiem prywatnym. Obowiązkowe płatne zwolnienie chorobowe w całej Europie musi oczywiście pozostać kluczowym priorytetem.
Kryzys stworzył zagrożenie dla statusu migracyjnego wielu osób ze względu na opóźnienia administracyjne: żaden migrant nie powinien z tego powodu ponosić kary. UE powinna zawsze gwarantować prawa wszystkich pracowników-migrantów, często migrantów nieposiadających dokumentów. W okresie pandemii ich praca okazała się bardziej niż kiedykolwiek potrzebna dla utrzymania stabilności naszych społeczeństw, szczególnie w sektorach opieki prywatnej i w rolnictwie. Wzywamy do niedyskryminującego uregulowania statusu tych osób, jak i włączenia ich, a także migrantów, osób ubiegających się o azyl i uchodźców, do naszego systemu opieki zdrowotnej.
UE musi zagwarantować, że uchodźcy przebywający w obozach, szczególnie na wyspach greckich, zostaną przetransportowani tak szybko, jak to możliwe, do bezpiecznych miejsc na terenie Unii. Państwa członkowskie i regiony muszą przejąć inicjatywę i uruchomić programy przyjmowania osób ubiegających się o azyl. Komisja Europejska musi także zapewnić przestrzeganie przez kraje członkowskie ich międzynarodowych zobowiązań, niezamykanie portów dla statków ratowniczych, jak to zrobiły Włochy i Malta, oraz pełną implementację prawa do azylu. Siłowe zawracanie uchodźców jest nielegalne i niedopuszczalne.
KOBIETY W PIERWSZYM SZEREGU
Należy zająć się kwestią płci w tym kryzysie. Kobiety, których kompetencje są niedowartościowane i z tego powodu niedostatecznie wynagradzane, najczęściej są pracownicami w kluczowych zawodach. Choć jako kobiety otrzymują niższą płacę za taką samą pracę jak mężczyźni, są jednocześnie bardziej obarczone obowiązkami rodzinnymi i opiekuńczymi, co prowadzi do jeszcze większego obciążenia pracą niepłatną i nieuznawaną.
Z tego względu Komisja nie może opóźniać przyjęcia Dyrektywy o zróżnicowaniu wynagrodzeń ze względu na płeć oraz poprawienia jej przepisów o urlopie rodzicielskim. Bezwzględnie konieczne jest, aby dyrektywa ta doceniła wartość kluczowych zawodów, w których dominują kobiety. Musimy zmierzać do równej płacy za pracę o równej wartości. Kraje członkowskie muszą również pilnie przyjąć wszelkie możliwe rozwiązania, aby zapobiec ograniczeniu równości płci u siebie. Jeśli przedszkola i szkoły nadal będą zamknięte, należy zapewnić dostęp do opieki nad dziećmi w nagłych sytuacjach. Kraje członkowskie muszą zagwarantować, że kobiety nie będą niesłusznie karane za jakiekolwiek opóźnienia w ich powrocie do pracy. Ponadto kobiety muszą mieć w każdej chwili zapewniony dostęp do opieki w zakresie zdrowia reprodukcyjnego i aborcji.
W czasie lockdownów zaobserwowano wzrost raportowanych wypadków przemocy na tle płci. Należy koniecznie przedstawić propozycje legislacji unijnej zwalczającej to zjawisko i wykorzystać fundusze unijne dla wsparcia ofiar przemocy. Najwyższy czas, aby UE i wszystkie kraje europejskie ratyfikowały i skutecznie wprowadziły w życie konwencję stambulską.
SUWERENNOŚĆ I BEZPIECZEŃSTWO ŻYWNOŚCIOWE
Kryzys ukazał wielu osobom kruchość naszych systemów dostaw żywności i zależność od światowych rynków. Stało się jasne, że osiągnięcie prawdziwej suwerenności żywnościowej jest jeszcze przed nami, a nasze niezrównoważone metody produkcji okazały się nieodpowiednie w sytuacji kryzysowej.
Aby zbudować suwerenność żywnościową i bezpieczeństwo dostaw przy jednoczesnym łagodzeniu strat bioróżnorodności i kryzysu klimatycznego, Wspólna Polityka Rolna (CAP – Common Agricultural Policy) musi natychmiast zmienić kierunek i wesprzeć ekologiczne, regionalne i zdywersyfikowane małe i średnie gospodarstwa; odejść od przemysłowej produkcji mięsa i zaprzestać finansowania obecnej agro-przemysłowej katastrofy. Taka transformacja ma potencjał, aby stworzyć dziesiątki tysięcy nowych zielonych miejsc pracy i zapobiec dramatycznej likwidacji małych i średnich gospodarstw w Europie.
Nasze rolnictwo należy przekształcić w mniej zależne od szkodliwych pestycydów i nawozów sztucznych. Należy znacząco podnieść dobrostan zwierząt i ograniczyć stosowanie antybiotyków. Ponieważ pewna liczba niebezpiecznych chorób zakaźnych związana jest z horrendalnymi warunkami na targach zwierząt i w zakładach produkcji mięsa, przeorientowanie naszej produkcji na agro-ekologiczną i przyjazną zwierzętom zmniejszy ryzyko przyszłego wystąpienia pandemii, gwarantując jednocześnie zdrową i przyjazną środowisku żywność dla wszystkich mieszkańców i mieszkanek Europy
Kryzys wykazał potrzebę relokacji pewnych podstawowych gałęzi naszej gospodarki tak, żeby uznać za najważniejsze rynki wewnętrzne i regionalne i skrócić łańcuchy dostaw. UE i kraje członkowskie muszą się skupić na budowaniu gospodarki obiegu zamkniętego oraz na włączeniu surowych standardów środowiskowych i społecznych standardów do reguł handlu międzynarodowego. Globalne łańcuchy wartości zbudowane wyłącznie dla maksymalizacji zysków i konkurencyjności kosztowej prowadzą do globalnego równania w dół na każdym poziomie i do kruchości całego systemu.
Te działania nie powinny się odbywać kosztem odpowiednich dla zrównoważonej produkcji rynków Globalnego Południa. W sytuacji kryzysowej UE powinna postępować solidarnie również z krajami spoza UE.
Kryzys związany z koronawirusem skierował również uwagę na dramatyczny brak pracowników w sektorze rolniczym i złe warunki pracy i życia pracowników sezonowych w naszych krajach. UE musi ustanowić standardy i ramy gwarantujące przyzwoite i bezpieczne warunki pracy i życia tych pracowników. Europejski Urząd ds. Pracy musi zachęcić kraje członkowskie do współpracy w celu zagwarantowania tym pracownikom równej płacy minimalnej, dostępu do informacji i porad prawnych oraz prawa do zrzeszania się w związkach zawodowych. Musimy odnieść się do tych kwestii w kolejnej reformie Wspólnej Polityki Rolnej (CAP), aby przeznaczyć fundusze w pierwszej kolejności na małe i organiczne gospodarstwa rolne i aby rolnicy i pracownicy rolni byli dobrze chronieni i opłacani na godziwym poziomie w całej Europie.
Wreszcie, aby dalej stawić czoła skutkom kryzysu gospodarczego, niezbędne będą środki zwalczania ubóstwa żywnościowego wśród dużej części społeczeństwa i zapewnienia wszystkim mieszkańcom i mieszkankom Europy dostępu do żywności dobrej jakości i w przystępnych cenach.
EDUKACJA I KULTURA: DOSTĘP DLA WSZYSTKICH
Dla uniknięcia dalszego pogłębiania się nierówności wśród dzieci w Europie, państwa członkowskie muszą wdrożyć wszelkie polityki niezbędne dla zapewnienia równego dostępu do edukacji dla wszystkich osób uczących się. Może to oznaczać zapewnienie powrotu do szkoły kiedy będzie to bezpieczne lub zagwarantowanie równego dostępu do narzędzi online.
Na szczeblu europejskim studentki i studenci uczestniczący w programach Erasmus powinni otrzymać pomoc w ramach odpowiedzi na kryzys, a poniesione przez nich dodatkowe koszty powinny być w pełni zrefundowane. Powinni również otrzymać wsparcie, żeby nie stracić roku akademickiego, a same programy powinny zostać wznowione, jak tylko będzie to bezpieczne.
Kryzys wymaga ochrony artystów i pracowników kultury oraz infrastruktury kulturalnej, a także zapewnienia wszystkim równego dostępu do kultury. Artyści pomogą nam poradzić sobie ze skutkami kryzysu, stworzyć nowe łączące nas narracje, a także wyobrazić sobie świat jutra. Kultura europejska pomoże w naszej wspólnej odbudowie, dlatego musi otrzymać niezbędną pomoc finansową.
ODPOWIEDŹ NA KRYZYS POPRZEZ CYFRYZACJĘ I NOWE TECHNOLOGIE
Kryzys związany z koronawirusem jeszcze bardziej zwiększył wpływ cyfryzacji na nasze życie, jak i koszty ponoszone przez osoby pozbawione dostępu do usług cyfrowych i informacji. Brak równego dostępu do kształcenia online to wyraźny przykład, dlaczego musimy dążyć do zagwarantowania równego dostępu do internetu i do przezwyciężenia cyfrowego podziału w Europie. Należy skupić się na osobach starszych, które, będąc szczególnie narażone na COVID-19, często nie posiadają kluczowych umiejętności cyfrowych niezbędnych podczas izolacji społecznej. Jako Europejscy Zieloni uważamy, że dostęp do internetu jest prawem i musimy dopilnować, aby był za takie uważany.
Cyfryzacja podstawowych usług musi stać się priorytetem dla rządów i Komisji Europejskiej jako ważny czynnik wzmocnienia odporności naszych społeczeństw i cyfrowych gospodarek oraz tworzenia miejsc pracy w sektorze nowych technologii. UE musi zarazem podejmować działania, aby wielkie platformy nie zmonopolizowały tych usług.
UE musi zrobić wszystko, co możliwe, aby uwolnić potencjał innowatorów, którzy mogą rozwinąć twórcze rozwiązania w odpowiedzi na kryzys, ograniczając przy tym władzę wielkich firm technologicznych. Inicjatywy takie, jak paneuropejski hackathon, organizowany przez Komisję Europejską wspólnie ze społeczeństwem obywatelskim, są krokami we właściwym kierunku.
Jeśli chodzi o użycie aplikacji śledzących do zbierania danych o rozprzestrzenianiu się zakażeń, musimy bardzo uważać na ryzyka z tym związane. Jeśli aplikacje śledzące zostaną wprowadzone przez władze, musi to odbywać się w ścisłej zgodności z europejskimi zasadami ochrony danych, wyłącznie na zasadzie dobrowolności i ze ściśle określoną strategią zakończenia ich wykorzystania. Masowa inwigilacja nie może stać się rzeczywistością ani w Europie, ani nigdzie indziej.
Zwiększone użycie technologii cyfrowych spowoduje wzrost zapotrzebowania na energię, musi więc iść w parze z transformacją w kierunku gospodarki pochłaniającej mniej energii. Niezbędny rozwój technologii cyfrowych nie może ponadto być wymówką dla obchodzenia zasady przezorności i osłabiania przepisów dotyczących ochrony środowiska. Wzywamy Komisję Europejską i kraje członkowskie do szybkiego rozwoju europejskiej sieci światłowodowej, umożliwiającej bezpieczny dostęp do szerokopasmowego internetu dla jak największej liczby obywateli i obywatelek UE.
ŻADNEJ KWARANTANNY DLA DEMOKRACJI I PRAW CZŁOWIEKA
Odpowiadając na kryzysową sytuację zdrowotną, władze musiały wprowadzić środki nadzwyczajne. Choć większość państw stopniowo znosi część ograniczeń, druga fala zakażeń mogłaby skutkować ponownym zaostrzeniem środków. Jako Europejscy Zieloni domagamy się, aby środki nadzwyczajne były zawsze ograniczone czasowo, proporcjonalne, ściśle związane z kryzysem zdrowotnym i poddane demokratycznej kontroli.
Właśnie tak dzieje się w większości państw UE. Na Węgrzech władze jednak wyraźnie używają kryzysu jako pretekstu do jeszcze większego osłabienia i tak już kruchej praworządności w tym kraju. Rząd Węgier ogłosił nieograniczony w czasie stan nadzwyczajny i wprowadził szereg drakońskich środków ustawami bądź dekretami – w szczególności kierując pieniądze do oligarchów oraz wprowadzając ograniczenia dla mediów, władz lokalnych i partii opozycyjnych, jak i osób trans*- i interseksualnych, co oczywiście nie jest usprawiedliwioną odpowiedzią na pandemię. Ogłoszony koniec „stanu zagrożenia” to wyłącznie fasada, jako że zawieszenie demokracji i praworządności trwa pod nową nazwą „kryzysu zdrowotnego”.
Polskie władze próbowały skorzystać politycznie na pandemii, zmieniając kodeks wyborczy i naginając konstytucję, aby przeprowadzić wybory prezydenckie w samym środku kryzysu.
Apelujemy do Komisji Europejskiej i do Rady o potępienie tych prób. Domagamy się, aby Rada ds. Ogólnych rozstrzygnęła szybko toczące się procedury z Artykułu 7 przeciw Węgrom i Polsce. Domagamy się również, aby Komisja zawarła w Wieloletnich Ramach Finansowych sformułowania kwalifikowalności, które uzależniłyby przyznanie funduszy unijnych od przestrzegania zasad praworządności, praw podstawowych i działań antykorupcyjnych, a także aby umożliwiła alternatywne opcje dystrybucji środków, na przykład poprzez władze samorządowe.
W innych państwach europejskich niektóre z zastosowanych środków reagowania kryzysowego również doprowadziły do dyskryminacji i nadużycia władzy, którego UE nie może tolerować. Rola parlamentów, w tym Parlamentu Europejskiego, została znacznie ograniczona. Na etapie odbudowy parlamentom, organizacjom społeczeństwa obywatelskiego oraz obywatelom i obywatelkom należy przywrócić pełne uprawnienia demokratyczne. Obecnie wprowadzane środki ukształtują świat, w którym będziemy żyć i nie mogą być podejmowane wyłącznie na szczeblu władzy wykonawczej.
Swoboda przemieszczania się i pobytu osób w UE pozostać musi fundamentem obywatelstwa unijnego. Zamykanie granic musi pozostać wyjątkiem, a nie regułą i nie może być wprowadzane jednostronnie i w sposób nieskoordynowany, jak na początku pandemii. Zamiast tego, aby ograniczyć rozprzestrzenianie się pandemii, należy stosować ogólne środki dotyczące pozostawania w domu i ukierunkowane regionalne kontrole zdrowia. Skoordynowane działanie państw członkowskich jest jeszcze ważniejsze wraz z postępującym otwieraniem granic .
Rządy nie mogą używać pandemii jako pretekstu do osłabienia praw społecznych i pracowniczych. Sygnaliści ujawniający nieprawidłowości i nadużycia mające związek z kryzysem muszą również podlegać ochronie.
Państwa członkowskie i UE muszą ponadto przyjąć środki ograniczające ryzyko korupcji i nalegać na wzmocnienie reguł przejrzystości lobbingu przy wyboru polityki związanej z odbudową po koronawirusie. Egzekwowanie lockdownów i innych środków reakcji na kryzys zdrowotny nie powinno przyznawać policji swobody decyzyjnej. Jako Europejscy Zieloni potępiamy zdecydowanie przypadki brutalności policji i piętnujemy rasizm we wszelkich jego formach, popierając aktywnie ruchy antyrasistowskie.
EUROPEJSKIE PRZYWÓDZTWO DLA GLOBALNEJ ZMIANY
Kryzys koronawirusa jest kryzysem światowym. Jego skutki zdrowotne i ekonomiczne nie oszczędziły żadnego państwa, ani żadnego kontynentu. Żadne państwo nie będzie w stanie poradzić sobie samo z tymi konsekwencjami. Z tego względu środki podjęte w odpowiedzi na skutki kryzysu muszą być współdzielone globalnie. Przy braku dobrej woli innych światowych mocarstw, jak USA i Chiny, to UE i państwa europejskie mają obowiązek przewodzenia wspólnym wielostronnym wysiłkom w odpowiedzi na kryzys. Globalny pakiet działania przygotowany przez UE i konferencja zapowiadająca udostępnienie badań nad szczepionką to pozytywne kroki, które należy skutecznie wdrożyć, aby pomóc ludziom w potrzebie.
UE i państwa europejskie powinny przewodzić szybkiej i skoordynowanej pomocy krajom, które nie są w stanie wystarczająco odpowiedzieć na ekonomiczne i zdrowotne konsekwencje kryzysu, a także wspierać ochronę praw człowieka podczas reagowania na pandemię. Walka z ubóstwem jest kluczowa w walce z COVID-19, jak również z innymi przyszłymi chorobami. Mimo trudnej sytuacji finansowej w wielu państwach europejskich nie powinny one obcinać funduszy na współpracę rozwojową, za to powinny zmierzać do zwiększenia ich udziału do stałego poziomu 0,7% PKB i udzielać długoterminowej pomocy krajom najuboższym w celu osiągnięcia Celów Zrównoważonego Rozwoju. W obecnej sytuacji kryzysowej dodatkowe fundusze są konieczne, aby złagodzić cierpienie, jakie kryzys spowodował na całym świecie.
Sprzeciwiamy się zakazowi eksportu wyrobów medycznych poza UE, wprowadzonemu na początku kryzysu. Odebranie dostaw z naszych rynków potrzebującym krajom osłabia ich zdolność do radzenia sobie z kryzysem i grozi katastrofalnymi skutkami. Zamiast tego UE powinna poprzeć apel WHO o równy dostęp do związanych ze zdrowiem technologii zwalczania COVID-19 i powinna przewodzić wysiłkom gwarantującym osiągalność i dostępność każdej szczepionki.
UE i państwa europejskie powinny ponadto działać w kierunku umorzenia długów krajom najbiedniejszym. Mogłoby to przynajmniej częściowo ulżyć ich sytuacji i umożliwić lepsze planowanie działań po kryzysie.
UE musi odgrywać wiodącą rolę w odbudowie znaczenia multilateralizmu i globalnego zarządzania. Uznając problemy wynikające z ograniczenia publicznego finansowania WHO, UE musi docenić znaczenie i rolę tej instytucji oraz działać na rzecz jej usprawnienia. Powinna też promować chęć współpracy nie tylko w zarządzaniu kryzysowym i sprawach zdrowotnych, lecz również w kwestiach takich, jak sprawiedliwość klimatyczna, bioróżnorodność, globalne dobra wspólne i prawa człowieka. Ponadto jako Zieloni popieramy apel o globalne zawieszenie broni, wystosowany przez Sekretarza Generalnego ONZ i koalicję organizacji pozarządowych w pierwszych miesiącach pandemii koronawirusa. Wzywamy ponadto do zawieszenia handlu bronią i przekazywania jej stronom konfliktów, które nie będą uznawać światowego zawieszenia broni.
Wreszcie UE musi dogłębnie zreformować własną politykę handlową i zrewidować umowy handlowe z innymi krajami. Celem tej reformy powinno być zbudowanie bardziej odpornego i zrównoważonego systemu handlowego, który przyczyni się do sprawiedliwości oraz postępu w sprawach ochrony środowiska i sprawach społecznych zarówno w Europie, jak i u naszych partnerów handlowych.
BUDOWANIE SOJUSZY DLA LEPSZEGO JUTRA
Aby przezwyciężyć ten globalny kryzys i zbudować lepszą przyszłość, musimy współpracować z lokalnymi, narodowymi, europejskimi i globalnymi partnerami oraz skoncentrować się na zwiększeniu zaangażowania obywatelek i obywateli przez prawdziwie partycypacyjne procesy.
W tym sensie Konferencja o Przyszłości Europy stać się musi potężnym narzędziem uczynienia z obywatelek i obywateli protagonistów zmian, jakich pragną w Europie. Kryzys pokazał nam, że Europa potrzebuje więcej kompetencji w kwestiach takich, jak zdrowie, a także więcej środków i mniej ograniczeń wynikających z prawa weta państw członkowskich. Jako Zieloni będziemy dalej walczyć o silną europejską demokrację, a także dopilnować, żeby odpowiedzią na kryzys nie była próba powrotu do wcześniejszego stanu, tylko bodziec do przyjęcia radykalnej zmiany, która wydaje się obecnie bardziej potrzebna niż kiedykolwiek.
Europejscy Zieloni uważają, że odpowiedzi na kryzys i narzędzia zapobieżenia nowym można zbudować jedynie poprzez synergię i współpracę pomiędzy wszystkimi częściami naszego społeczeństwa. Dlatego właśnie zaangażujemy się w stworzenie przestrzeni refleksji i interakcji, nie tylko między naszymi partiami członkowskimi, lecz również przedstawicielami społeczeństwa obywatelskiego, środowiska naukowego, kulturowego i akademickiego, świata biznesu i innych rodzin politycznych.
Możemy przezwyciężyć ten kryzys jedynie wtedy, gdy będziemy działać wspólnie w dobrej wierze i gdy zbudujemy trwałe sojusze. Jedynie stając ramię w ramię i łącząc nasze wysiłki, będziemy mogli zbudować odporną Europę i przejść od tego kryzysu w stronę lepszego jutra.